حضرت سيّدالشهداء عليه السلام در دعاى عرفه عرضه مى‏دارد: يا مَنْ کَبَسَ الأْرْضَ عَلَى الْماءِ، وَ سَدَّ الْهَواءَ بِالسَّماءِ، يا مَنْ لَهُ أکْرَمُ الأْسْماءِ، يا ذا الْمَعْرُوفِ الَّذى لا يَنْقَطِعُ أبداً، يا مُقَيِّضَ الرَّکْبِ لِيُوسُفَ فِى الْبَلَدِ الْقَفْرِ وَ مُخْرِجَهُ مِنَ الْجُبِّ وَ جاعِلَهُ بَعْدَ الْعُبُودِيَّةِ مَلِکاً، يا رادَّهُ عَلى يَعْقُوبَ بَعْدَ أنِ ابْيَضَّتْ عَيْناهُ مِنَ الْحُزْنِ فَهُو کَظيمٌ، يا کاشِفَ الضُّرِّ وَ البَلْوى‏ عَنْ أيُّوبَ، وَ مُمْسِکَ يَدَىْ إبْراهيمَ عَنْ ذَبْحِ ابْنِهِ بَعْدَ کِبَرِ سِنِّهِ وَ فَناءِ عُمُرِهِ، يا مَنِ اسْتَجابَ لِزَکَرِيّا فَوَهَبَ لَهُ يَحْيى‏ وَ لَمْ يَدَعْهُ فَرْداً وَحيداً، يا مَنْ أخْرَجَ يُونُسَ مِنْ بَطْنِ الْحُوتِ، يا مَنْ فَلَقَ الْبَحْرَ لِبَنى إسْرائيلَ فَأنْجاهُمْ وَ جَعَلَ فِرْعَوْنَ وَ جُنُودَهُ مِنْ الْمُغْرَقينَ، يا مَنْ أَرْسَلَ الرّياحَ مُبَشِّراتٍ بَيْنَ يَدَىْ رَحْمَتِهِ، يا مَنْ لَمْ يَجْعَلْ عَلى مَنْ عَصاهُ مِنْ خَلْقِهِ، يا مَنْ اسْتَنْقَذَ السَّحَرَةَ مِنْ بَعْدِ طُولِ الْجُحُودِ وَ قَدْ غَدَوْا فى نِعْمَتِهِ يَأْکُلُونَ رِزْقَةُ وَ يَعْبُدُونَ غَيْرَهُ وَ قَدْ حادُّوهُ وَ نادُّوهُ وَ کَذَّبُوا رُسُلَهُ، يا اللَّهُ .... «1»

اى آن که زمين را بر آب انباشتى و هوا را به آسمان مسدود کردى، اى آن که تو را گرامى‏ترين نام‏هاست. اى داراى آن چنان معروف و خوبى و احسانى‏ که بريده نشود. اى برانگيزنده همّتِ سواران براى نجات يوسف در بيابان بى‏آب و گياه و برآورنده‏اش از تاريکى چاه و قراردهنده‏اش پس از بندگى، فرمانروا. اى بازگرداننده او بر يعقوب پس از آن که چشمانش از شدّت مصيبت فراق، سفيدى آورد. اى برطرف کننده بدحالى و بلا از ايّوب و جلودار ابراهيم از بريدن سر فرزندش بعد از پيرى و فناشدن عمرش. اى مستجاب کننده دعاى زکريّا و بخشنده يحيى به او تا از تک و تنهايى درآيد.

اى آن که يونس را از شکم ماهى بيرون آوردى و دل دريا را براى نجات بنى اسرائيل شکافتى و دشمن آنان، فرعون را، با ارتشش غرق نمودى.

اى آن که بادها را مژده دهنده‏هايى در پيشاپيش باران رحمت خويش فرستاده‏اى. اى آن که بر مجازات عاصيان از آفريدگانت شتاب نکردى. اى آن که ساحران عصر موسى را از ورطه هلاکت رهانيدى پس از آن انکار طولانى نسبت به حقّ و حقيقت، در حالى که در نعمت حق بودند و روزىِ او را مى‏خوردند و غير او را مى‏پرستيدند، با حق مخالفت مى‏کردند و با جنابش رقابت مى‏نمودند و فرستادگانش را تکذيب مى‏کردند. اى خدا ...
 
دعاى عرفه پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله‏
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله به امام على عليه السلام فرمود: آيا دعاى روز عرفه را به تو بياموزم که دعاى پيامبران پيش از من است، سپس فرمود: مى‏خوانى؛

لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ، يُحْيى وَ يُميتُ وَ هُوَ حَىٌّ لايَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلى‏ کُلِّ شَى‏ءٍ قَدِيرٌ.
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ کَالَّذى‏ تَقُولُ وَ خَيْراً مِمَّا نَقُولُ وَ فَوْقَ ما يَقُولُ الْقائِلُونَ.
اللَّهُمَّ لَکَ صَلاتى‏ وَ نُسُکى‏ وَ مَحْياىَ وَ مَماتى‏ وَ لَکَ بَراءَتى‏ وَ لَکَ حَوْلى‏ وَ مِنْکَ قُوَّتِى‏.
اللَّهُمَّ إِنِّى اعُوذُ بِکَ مِنَ الْفَقْرِ وَ مِنْ وَسْواسِ الصَّدْرِ وَ مِنْ شَتاتِ الْأَمْرِ وَ مِنْ عَذابِ الْقَبْرِ.
اللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ خَيْرَ الرِّياحِ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ ما تَجِى‏ءُ بِهِ الرِّياحُ وَ أَسْأَلُکَ خَيْرَ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ.
اللَّهُمَّ اجْعَلْ فى‏ قَلْبِى نُوراً وَ فى‏ سَمْعِى وَ بَصَرى‏ نُوراً وَ فى‏ لَحْمى‏ وَ عِظامى‏ وَ فِى عُرُوقى‏ وَ مَقْعَدى‏ وَ مَقامى‏ وَ مَدْخَلى‏ وَ مَخْرَجى‏ نُورَاً وَ أَعْظِمْ لى‏ نُورَاً يا رَبِّ يَوْمِ أَلْقاکَ، إِنَّکَ عَلى‏ کُلِّ شَى‏ءٍ قَديرٌ. «2»

جز خداى يکتاى بى‏شريک معبودى نيست. سلطنت و ستايش از آن اوست.
زنده مى‏کند و مى‏ميراند و او زنده‏اى است که نمى‏ميرد. خير در دست اوست‏ و او بر هر چيز تواناست.
خدايا! حمد براى توست با آنگونه که خود مى‏ستايى و بهتر از آنچه ما مى‏گوييم و بالاتر از آنچه گويندگان مى‏گويند.
خدايا! نماز و عبادتم، زندگى و مرگم و بيزارى جستنم براى توست، توان و نيرويم از توست.
خدايا! از فقر و وسوسه‏هاى درون و پراکندگى کار و عذاب قبر به تو پناه مى‏برم.
خدايا! بهترين نسيم‏ها را از تو مى‏طلبم و از شرّ آنچه طوفان‏ها مى‏آورد به تو پناه مى‏برم و از تو خير شب و روز را مى‏خواهم.
خدايا! در دل و گوش و چشمم و در گوشت و استخوان‏ها و رگ‏هايم، در جايگاه نشستن و ايستادنم و در ورود و خروجم، نور و روشنايى قراربده و روزى که تو را ديدار مى‏کنم، فروغ مرا بزرگ بدار که تو بر هر چيز توانايى.
 
دعاى عرفه امام حسين عليه السلام‏
امام حسين عليه السلام در روز عرفه بسيار خاشعانه در حالى که اشک از ديده‏هاى مبارکش جارى بود، زمزمه نمود: اللَّهُمَّ اجْعَلْنى‏ اخْشاکَ کَانّى‏ اراکَ وَ اسْعِدْنى‏ بِتَقْواکَ وَ لاتُشْقِنِى بِمَعْصِيَتِکَ وَخِرْ لى‏ فى‏ قَضائِکَ وَ بارِکْ لى‏ فى‏ قَدَرِکَ حَتَّى لا احِبُّ تَعْجيلَ ما اخَّرْتَ وَ لا تَأْخيرَ ما عَجَّلْتَ ... «3»

خدايا! چنانم کن که از تو بترسم، گويا که تو را مى‏بينم و با پرهيزگارى مرا خوشبخت گردان و به نافرمانى‏ات بدبختم مکن و خير در قضايت را برايم‏ اختيار کن و به من در تقديرت برکت ده، تا تعجيل آنچه را تو تأخير انداختى نخواهم و به تأخير آنچه را تو پيش انداختى، ميل نکنم ...

و سرانجام در شامگاه عرفه به عفو از گذشته و تدبير در آينده، بشارت داده مى‏شود. حضرت صادق عليه السلام در اين زمينه مى‏فرمايد: حج گزار بار سفرش و ضمانت آن بر خداست. هر گاه وارد مسجد الحرام شود، خداوند دو فرشته بر او مى‏گمارد که طواف و نماز و سعى او را نگهدارند، شامگاه عرفه بر شانه راست او مى‏زنند و به او مى‏گويند: فلانى! از آنچه گذشته است کفايت شدى، ببين در آينده چگونه خواهى بود؟ «4»
 
امام حسين، عليه السلام، و دعاى عرفه‏
يکى ديگر از معجزات ابى عبدالله، عليه السلام، دعاى عرفه است، زيرا اگر کسى دو صفحه اول دعاى عرفه را که متعلق به 1500 سال پيش است به کسى بدهد که معناى آن را مى‏فهمد و بگويد اين اثر از کيست؟ مى‏گويد نوشته يک استاد بزرگ دانشگاه علوم پزشکى است که بدن انسان را تشريح کرده و اجزاى مختلف جمجمه و چشم و گوش و ... را ثبت کرده است.

آرى، منبع نخست کسب معرفت قرآن است. خاسه اگر انس با قرآن با وضو و با گريه همراه باشد و از تفسيرهاى معتبر نيز براى فهم آن استفاده شود، بهتر و موثرتر است. قرآن نور است و همواره حرف نو و تازه دارد. از اين رو، حتى متخصصين قرآن نيز وقتى به آيه‏اى مى‏رسند که سى سال است با آن سر و کار دارند و آن را بارها تحليل علمى کرده‏اند، باز احساس مى‏کنند آن آيه تازه نازل شده و سخن تازه‏اى در خود دارد. «5» منبع دوم کسب معرفت روايات معصومين و ادعيه مأثوره است که تا کسى در آن‏ها دقت نکند ارزششان را نمى‏فهمد. بيهوده نيست که مرحوم آيت الله العظمى بروجردى از اول طلبگى تا روزى که در نود سالگى از دنيا رفتند يک بار هم در جايى که يک کتاب روايى بود نخوابيدند و دراز نکشيدند، زيرا مى‏فرمودند در اين اتاق کتابى هست که در آن قال الصادق و قال الباقر نوشته شده و خوابيدن در اين اتاق بى‏ادبى است!

تازه معلوم مى‏شود که چرا بعضى فقها بى‏وضو دست روى جلد اين کتاب‏ها نمى‏گذاشتند و چرا بعضى از بزرگان در بيمارى‏هاى سخت کتاب اصول کافى را به بدن خود مى‏ماليدند و خوب مى‏شدند!
 
مقايس قسمتى از سخن امام حسين عليه السلام در دعاى عرفه با يک رباعى باباطاهر
«انْتَ الَّذِى غَفَرْتَ‏»، حالا امام حسين عليه السلام نمى‏گويد، خدايا! اين کارها را مى‏خواهم در حق من انجام بدهى؛ بلکه او مى‏گويد، خدايا! اين کارها را در حقّ من انجام دادى، و تويى آن خدايى که گناهان مرا بخشيدى.

چقدر امام حسين عليه السلام زيبا دارد مى‏گويد که خداوند اين کار کرده. امّا باباطاهر مى‏گويد، خدايا! اين کار را بکن؛ امام حسين عليه السلام مى‏گويد، خدا اين کار را کرده، امّا باباطاهر درخواست انجام آن را داده. امام حسين عليه السلام مى‏گويد، چنين کارى انجام گرفته. باباطاهر مى‏گويد: از آن روزى که ما را آفريدى به غير از معصيت چيزى نديدى‏

حالا ما چرا گناه کرديم؟ آيا واقعاً ما مخالف خدا بوديم؟ زين‏العابدين عليه السلام به ما ياد داده که به خداوند بگوييم، خدايا! تو مى‏دانى، نه ما با تو جنگ داشتيم، و نه ما با تو مخالف بوديم، بلکه فريب خورديم. ما گناه را به عنوان مخالفت با تو انجام نداديم. يادمان رفت و غفلت کرديم؛ اشتباه نموديم. «6»
از آن روزى که ما را آفريدى به غير از معصيت چيزى نديدى‏
آخر من مى‏ترسم، اين نمازهاى ما هم گناه باشد؛ اين کارهاى خوب ما هم گناه باشد؛ يعنى فرداى روز قيامت، آن‏ها را هم مورد اشکال قرار دهند که بابا طاهر مى‏گويد: به غير از معصيت، چيزى نديدى‏
 
مقايس زيباترين شعر سعدى با سخن حضرت در دعاى عرفه‏
سعدى شعرى دارد که به عقيد من، اين شعر از نظر معنا، از زيباترين شعرهاى عالم است. اين شعر خيلى زيباست. من گاهى اين شعر را در قنوت نمازهاى مستحبى خوانده‏ام. وقتى که اين شعر را مى‏خواندم، طاقتم را از دست مى‏دادم و گرى بسيارى مى‏کردم و مى‏گفتم: خدايا!

اين کار را انجام مى‏دهى؟ بعد ديدم امام حسين عليه السلام مى‏گويد، اين کار را انجام داده است، حالا تو مى‏گويى انجام مى‏دهى. خيلى شعر با حالى است. اگر سعدى، غير از اين رباعى را در کلّ عمرش نداشت، به خدا بس بود که بگوييم او حرف اول و آخر را در قالب شعر زده است: بر در کعبه سائلى ديدم‏
کلم «سايل» در اين جا، به معناى گدا نيست؛ بلکه به معناى درخواست‏کننده از خدا است: بر در کعبه سايلى ديدم‏
اين‏ها را خود سعدى ديده است. او خيلى از مسافرت‏ها و ديده‏هايش را نوشته است: بر در کعبه سايلى ديدم که همى گفت و مى‏گريستى خَش‏
در غير از شعر، کلم «خَش» «خوش» گفته مى‏شود، به معناى خوب. به خاطر وزن شعرى اين کلمه بايد «خش» خوانده شود: بر در کعبه سايلى ديدم که همى گفت و مى‏گريستى خَش‏

من نگويم که طاعتم بپذير ..........
اصلًا من نيامدم که پرده کعبه را بگيرم و بگويم، نمازم را قبول کن؛ روزه‏ام را قبول کن؛ حجم را قبول کن. اصلًا من اين حرف را نمى‏زنم؛ من کارى به عباداتم ندارم: بر در کعبه سايلى ديدم که همى گفت و مى‏گريستى خَش‏
من نگويم که طاعتم بپذير قلم عفو بر گناهم کش‏
نمى‏خواهم نمازهايم را قبول کنى؛ نمى‏خواهم روزه‏هايم را قبول بکنى؛ بلکه گناهانم را ببخش که فرداى قيامت، من با اين پرونده پيشت نيايم تا تو به ملائکه بگويى که او را پيش ابى‏عبدالله ببريد و پرونده‏اش را جلوى حسين باز کنيد تا حسابى خجالت‏زده بشود و آب گردد تا حسين برگردد و بگويد، من ديگر از تو توقّع گناه نداشتم.

براى فهم اين شعر و مقايس آن با سخن امام حسين عليه السلام بايد يکبار ديگر آن را خواند. سعدى مى‏گويد، خدايا چنين کارى را بکن، ولى امام حسين عليه السلام با اين سخن خود مى‏گويد: «انْتَ الَّذِى غَفَرْتَ»، خدايا! تو اين کار را کردى و گناهان مرا بخشيدى:
بر در کعبه سايلى ديدم که همى گفت و مى‏گريستى خَش‏
من نگويم که طاعتم بپذير قلم عفو بر گناهم کش‏

پی نوشت ها:
______________________________

(1)- بحار الأنوار: 95/ 220، باب 2، ذيل حديث 3؛ إقبال الأعمال: 343- 344.
(2)- بحار الأنوار: 95/ 215، باب 2، حديث 3؛ إقبال الأعمال: 338.
(3)- بحار الأنوار: 95/ 218، باب 2، ذيل حديث 3؛ البلد الأمين: 253.
(4)- بحار الأنوار: 96/ 8، باب 2، حديث 18؛ المحاسن: 1/ 63، حديث 112.
(5) - روزى، مرا دعوت کردند کتاب تفسير قرآنى را که هنوز خطى بود ببينم. ابعاد کتاب‏هاى قديمى اغلب بزرگ و قطر آن‏ها هم زياد است. اين تفسير فارسى بود و شامل همه قرآن از سوره حمد تا سوره ناس مى‏شد و در هفتاد جلد قديمى بزرگ گرد آمده بود. (در مقام قياس، تفسير الميزان علامه طباطبايى که بهترين تفسير قرن ماست 20 جلد و در قطع وزيرى است).
به آن بزرگواران گفتم: چرا اين تفسير را چاپ نمى‏کنيد؟ گفتند: سرمايه زيادى مى‏خواهد و اگر بخواهيم مانند کتاب‏هاى امروزى به چاپش برسانيم حدود 500 جلد مى‏شود!
با اين همه، شايد آنچه در اين 500 جلد از معارف قرآن استنباط شده نيم درصد کل معارف قرآن نيز نباشد. زيرا قرآن همواره حرف نو دارد و هميشه معانى تازه‏اى از آن بر مى‏آيد. (مولف(
(6) -16. اشاره به قسمتى از دعاى ابوحمزه ثمالى، مفاتيح‏الجنان، ص 192. متن دعا چنين است:
إِلَهِى لَمْ أَعْصِکَ حِينَ عَصَيْتُکَ وَ أَنَا بِرُبُوبِيَّتِکَ جَاحِدٌ وَ لا بِأَمْرِکَ مُسْتَخِفٌّ وَ لا لِعُقُوبَتِکَ مُتَعَرِّضٌ وَ لا لِوَعِيدِکَ مُتَهَاوِنٌ لَکِنْ خَطِيئَهٌ عَرَضَتْ وَ سَوَّلَتْ لِى نَفْسِى وَ غَلَبَنِى هَوَاىَ وَ أَعَانَنِى عَلَيْهَا شِقْوَتِى وَ غَرَّنِى سِتْرُکَ الْمُرْخَى عَلَى

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: