امام زادگان مشهور قم، غیر از کریمه اهلبیت (ع) حضرت معصومه - سلام الله علیها- (که مفصل بیان مغŒ گردد) عبارتند از:
موسی مبرقع (ع)
نخستین كسی كه از فرزندان امام در سال 256 ه.ق یا در سال 259 هجری قمری به قم آمد، حضرت موسی بن امام جواد ـ علیه السلام ـ است[1] و فرزند بلافضل امام نهم می باشد و قبر مباركش به نام بارگاه شاهزاده موسی مبرقع[2] در كنار مقبره چهل اختران خیابان آذر، معروف و مشهور است، وی در شب چهارشنبه 22 ربیع الثّانی سال 296 از دنیا رفت و اكنون مزار او با گنبد و صحن، باشكوه و مورد توجّه است.
او شخصی جلیل القدر بود، محدّث نوری كتاب مستقل به نام بدر مشعشع در زندگانی او نگاشته است، همه سادات رضوی از نسل او هستند، محلّی كه هم اكنون مرقد او در آن قرار گرفته، خانه او بوده است و در كنار قبرش یكی از نواده هایش احمد بن محمّد بن احمد بن موسی مبرقع مدفون است.
چهل اختران
در كنار بقعه موسی مبرقع ـ علیه السلام ـ مرقد بزرگ با ساختمان شكوهمندی، است كه چهل اختران نام دارد، به طوری كه از كتیبه ای كه در آنجا در سال 851 ه.ق نوشته شده، مقبره جمعی از سادات و امامزادگان است.[3]
ولی بنای با شكوه ساختمان آن، در سال 950 ه.ق توسّط شاه طهماسب صفوی، ساخته شده است.
و در آنجا امّ سلمه و امّ كلثوم دختران محمّد بن احمد بن موسی مبرقع و جمعی دیگر، دفن شده اند و همچنین قبر محمّد بن احمد بن موسی مبرقع و محمّد بن موسی مبرقع در آنجا است.
شاه حمزه (ع)
یكی دیگر از امامزادگان معروف، حمزه بن موسی به جعفر برادر شاه چراغ شیراز (احمد بن موسی بن جعفر) است، كه در مقبره او اختلاف است كه آیا همین است كه در قم در كنار خیابان آذر، بارگاه مجلّلی دارد و یا بارگاه معروف كنار بقعه شاه عبدالعظیم، و یا در اطراف شیراز بقعه ای است كه به نام حمزه بن موسی به جعفر می باشد.
شاهزاده احمد (ع)
در كنار قبر امامزاده حمزه، مقبره دیگری معروف به امامزاده احمد هست كه نسبت او را چنین نوشته اند: احمد بن اسحق بن ابراهیم بن موسی بن ابراهیم بن موسی بن جعفر ـ علیه السلام ـ .
امامزاده زید
امامزاده زید از نبیره های امام سجّاد ـ علیه السلام ـ است و در چهل اختران مدفون می باشد، صحن مخروبه آن جزء صحن بنای موسی مبرقع ـ علیه السلام ـ است.
امامزاده احمد (ع)
احمد بن قاسم بن علی بن جعفر الصادق ـ علیه السلام ـ از مردان عابد و با فضیلت عصرخود بود، مزار شریف او دارای صحن و گنبد در ناحیه جنوب قم (دروازه قلعه) معروف می باشد و خواهرش فاطمه ـ علیهاالسلام ـ هم در همانجا مدفون است.
امامزاده سلطان محمّد شریف
سلطان محمّد شریف بن علی بن محمّد بن حمزه بن احمد بن محمّد بن اسمعیل بن محمّد بن عبدالله الباهر بن امام زین العابدین ـ علیه السلام ـ ، در سمت دروازه قلعه، بقعه و گنبد متوسّطی دارد و آن محلّه به نام او در قم معروف است. آن جناب از امامزاده های بسیار جلیل القدر و معتبر قم است و جدّ بزرگوار امامزاده یحیی مدفون در تهران می باشد، از تعبیرات عالی المضامینی كه علّامه بزرگوار شیخ منتخب الدّین در اوّل فهرس خود كه به اسم امامزاده سلطان محمّد شریف و امامزاده یحیی تألیف نموده جلالت قدر آن دو بزرگوار معلوم می شود.
امامزاده علی بن جعفر (ع)
علی بن جعفر الصّادق عریضی، مردی عالم و پرهیزكار بوده و زمان چهار امام را درك كرده است، قبر مقدّسش در آخر خیابان چهارمردان، معروف به در بهشت است و دارای صحن و ضریح چوبین و بارگاه مجلّل می باشد.
و رواقش از كاشیهای قرن هشتم آراسته شده و از كاشیها در موزه آستانه مقدّسه حضرت معصومه ـ علیهاالسلام ـ موجود است. دو مزار دیگر نیز به او منسوب هستند.
1. در خارج قلعه سمنان
2. در قریه عریض در یك فرسخی مدینه.[4]
در نزدیك بارگاه علی بن جعفر ـ علیه السلام ـ بقعه ای هست كه در مرقد آن ابراهیم بن احمد بن موسی بن جعفر نگاشته اند و نیز بقعه ای وجود دارد كه به محمّد بن موسی الكاظم ـ علیه السلام ـ معروف است.
سه قبر باغ گنبد سبز
در بیرون دروازه كاشان (آخر چهارمردان) باغی بود معروف به باغ گنبد سبز، كه در آنجا سه بقعه مجلّل و ممتاز هست كه منسوب به بزرگان و شخصیّتهای برجسته قم می باشد و اكنون آن باغ به میدان و ساختمان، تبدیل شده است.
در نزدیكی علی بن جعفر، بقعه ای است كه در كتیبه آن نوشته شده:«مضجع ابراهیم بن موسی بن جعفر ـ علیه السلام ـ ».
امامزاده ابراهیم و امامزاده محمّد
مرقد این دو بزرگوار كه از فرزندان امام كاظم ـ علیه السلام ـ هستند، در زیر یك بقعه عالی، جنب هم مدفون می باشند، در پشت ایستگاه راه آهن قم معروف است.[5]
امامزاده جعفر معروف به شاه جعفر (ع) و مرقد سیّد معصوم
در امتداد خیابان شاه ابراهیم، بارگاهی با شكوه، به نام مزار شاه جعفر است كه منسوب به امام كاظم ـ علیه السلام ـ می باشد و به عقیده بعضی، در این مكان، سیّد جلیل، جعفر، نقیب علویّین در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم، مدفون است.
در همین امتداد، در فاصله حدود یك كیلومتری، مرقد كوچكی قرار دارد كه به بقعه سیّد معصوم از فرزندان امام سجّاد شهرت دارد.
امامزاده سیّد علی، معروف به شاه سید علی (ع)
مرقد این امامزاده، در دروازه ری، (پشت خیابان باجك فعلی) واقع شده است، نسب نامه وی چنین است:
«علی بن ابراهیم بن ابی جعفر حسن بن عبیدالله بن ابی الفضل العباس» بنابراین حضرت عبّاس ـ علیه السلام ـ ، جدّ سوم او است.
این امامزاده، مورد توجّه خاصّ مردم است و همواره زائران بسیار دارد و مردم كرامات فراوان از محضر او دیده اند، او نوزده پسر داشت، از جمله عبیدالله بن علی كه سیّدی شجاع بود، و كتاب جعفریّات را كه دوره كامل فقه شیعه، در چند جلد است، تألیف نموده و در سال 312 ه.ق رحلت كردند.[6]
امامزاده احمد
در نزدیكی مزار شاهزاده سیّد علی، مزار شاهزاده احمد ـ علیه السلام ـ است، از قرار آنچه در روی قبرش نوشته شده: این بزرگوار از نوادگان محمّد بن حنفیّه است، دارای بقعه و صحن متوسّط و گنبدی از كاشی می باشد، و در صفحه سقف آن، نامهای مبارك چهارده معصوم ـ علیهمالسلام ـ را به خطّ ثلث از گچ، بیرون آورده اند.
امامزادگان خاك فرج
در انتهای خیابان خاك فرج، مرقد شریف دو امامزاده (پدر و پسر) به نامهای: امامزاده احمد و امامزاده علی، ملقّب به حارث، از نوادگان امام سجّاد ـ علیه السلام ـ قرار گرفته، كه دارای بارگاه مجلّل و صحن و سرای زیبا است.
نسب نامه پدر عبارت است از:
ابوالحسین احمد بن ابی الخیر محمّد بن علیّ بن عمر بن حسن الافطس بن علی اصغر بن امام سجّاد ـ علیه السلام ـ .
نسب نامه پسر نیز چنین است:
علی الحارث بن ابوالحسن احمد بن ابی الخیر ... .
امامزاده صفورا ـ علیها السلام ـ و عمویش
در پشت بارگاه امامزاده خاك فرج، بقعه ای وجود دارد، معروف به بقعه صفورا، كه از نوادگان حضرت علی ـ علیه السلام ـ می باشد، در جنب مرقد حضرت صفورا ـ علیهاالسلام ـ مرقد عموی او، معروف به امامزاده محمّد ـ علیه السلام ـ از نوادگان حضرت علی ـ علیه السلام ـ قرار گرفته است، بنای گنبد این مرقد، در سال 378 ه.ق ساخته شده، كه كلمه صفورا به حساب ابجد، مطابق با 378 است كه نشان دهنده سال وفات سیّده صفوراء، و سال بنای بقعه و گنبد او است.[7]
امامزاده ناصر ـ علیه السلام ـ
یكی از امامزادگان از نوادگان امام حسن مجتبی ـ علیه السلام ـ امامزاده ناصر، معروف به شاهزاده ناصر ـ علیه السلام ـ است، كه بقعه او در خیابان آذر، روبروی در بزرگ مسجد امام، نزدیك پل قرار دارد.
نسب نامه او چنین است:
ناصرالدّین علی بن مهدی بن محمّد بن حسین به زید بن محمّد بن احمد بن جعفر بن محمّد بن عبدالرّحمن بن محمّد البطحایی بن قاسم بن حسن بن زید بن امام حسن مجتبی ـ علیه السلام ـ .
كه در اواخر قرن هشتم و آغاز قرن نهم می زیسته و از شخصیتهای برجسته آن زمان بوده است.
و اینكه به زبان عوام، معروف است كه در این بقعه مرقد احمد بن اسحاق قمی وكیل امام حسن عسكری ـ علیه السلام ـ در قم قرار دارد، نادرست است، این توهّم از اینجا ناشی شده كه گفته اند احمد بن اسحاق، مسجد امام را به امر امام حسن عسكری ـ علیه السلام ـ ساخت، و قبرش را در كنار همین مسجد قرار داد، ولی حقیقت این است كه احمد بن اسحاق - رحمه الله علیه - هنگام بازگشت از سامرّا، در سرزمین سرپل ذهاب (نزدیك اسلام آباد غرب) وفات یافت و در همانجا به خاك سپرده شد.[8]
شاهزاده احمد بن قاسم (ع)
از جمله امامزادگان معروف قم، شاهزاده احمد، فرزند قاسم بن احمد بن علی بن جعفر الصّادق ـ علیه السلام ـ است. او مردی پرهیزكار و عابد بود. قبر شریفش در جنوب قم، در محلّه دروازه قلعه، واقع است، و فاطمه خواهر گرامیش نیز در همانجا دفن است، بقعه و صحن متوسّطی دارد و تاریخ بنای آن را سال 708 هجری قمری، نوشته اند.
امامزادگان دیگری نیز در قم و اطراف قم وجود دارند كه ما به خاطر رعایت اختصار به همین مقدار اكتفا می كنیم. مرقد بسیاری از این امامزادگان را نگارنده از نزدیك دیده است، ولی شرح حال آنها در كتابهای زیر آمده است:
مختار البلاد در تاریخ قم، تألیف ناصرالشّریعه، راهنمای قم، تألیف آقای برقعی، گنجینه آثار قم، تألیف عبّاس فیض، ترجمه تاریخ قم، و باب الرّضوان فی مناقب سلطان خراسان و ... كه ما در تدوین امامزادگان معروف قم، از این كتابها، استفاده كرده ایم.
 

[1] . خواهران موسی مبرقع به نامهای: زینت و امّ محمّد و میمونه و سپس دخترش بریهیّه پس از او به قم آمده و قبر آنها در جنب مرقد مطهّر حضرت معصومه ـ علیها السلام ـ است.
[2] . موسی شمایلی زیبا و صورتی نورانی داشت و به روی خود نقاب می افكند، از این رو او را مبرقع خواندند.
[3] . در نزدیك چهل اختران، اواخر خیابان آذر مزاری به نام سید سربخش هست، وی به اسماعیل بن محمّد بن جعفر الصّادق معروف می باشد.
[4] . یگانه كسی كه فرموده حضرت علی بن جعفر ـ علیه السلام ـ در قم است مرحوم علّامه بزرگوار ملا محمّد تقی (مجلسی اوّل) در شرح خود بر مشیخه من لایحضره الفقیه می باشد.
[5] . بنای قبّه امامزاده ابراهیم با سعی حضرت آیه الله العظمی نجفی به نفقه و خرج مرحوم حاج حسینعلی گرجی آشتیانی ساخته شده است نسب آن بزرگوار را حضرت آیه الله معظم، تا حضرت كاظم ـ علیه السلام ـ بر سر در مقبره اش نوشته اند.
[6] . گنجینه آثار قم، جلد 2، صفحه 262.
[7] . همان مدرك، صفحه 281، 282، 287 و 288.
[8] . گنجینه آثار قم، جلد 2، صفحه 684 -686.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: